مطمئنا شما نیز در مورد بیت کوین Bitcoin شنیده‌اید و سوالات زیادی در مورد ماهیت و نحوه کار آن در ذهنتان ایجاد شده است. پیش از هر چیزی لازم است بدانید که بیت کوین یک شبکه مالی توافقی است و با استفاده از آن می‌توان عملیات ارسال یا دریافت پول را انجام داد. مطمئنا با خواندن این توضیح سریعا خواهید گفت که این قبیل کار‌ها را می‌توان از طریق سیستم‌های سنتی نیز انجام داد و تفاوت بیت کوین با این روش‌های سنتی چیست؟ باید گفت که بیت کوین در بسیاری از جهات به شبکه‌های پرداخت سنتی شبیه می‌باشد ولی در دو مسئله اساسی با روش‌های سنتی تفاوت دارد. اول اینکه بیت کوین هیچ مرکزیتی ندارد و به عبارت دیگر مالک یا کنترل کننده‌ای ندارد و بر اساس یک شبکه شخص به شخص کار می‌کند به این صورت که بیت کوین برای پردازش تراکنش‌هایش از صدها کامپیوتر که به هم متصل هستند استفاده می‌کند. بگذارید با ذکر یک مثال این مسئله را برای شما حل کنیم. در بانکداری سنتی برای ایجاد یک سرویس مالی، شما باید با بانک قرارداد ببندید و با قوانین محدود کننده‌ای روبه‌رو شوید در حالی که بیتکوین این محدودیت را ندارد و شما برای ایجاد یک سرویس مالی جدید بر پایه بیت کوین نیاز به هیچ مجوز یا همراهی‌ای ندارید و از این لحاظ بیت کوین اولین شبکه مالی کاملا باز دنیا محسوب می‌شود. دومین تفاوت بیت کوین با شبکه‌های مالی سنتی در واحد ارز است یعنی اینکه بیت کوین پول خاص خودش را دارد و بر پایه ارزهای رایج در دنیا کار نمی‌کند. برای مثال فرض کنید که تراکنش‌ها در شبکه‌هایی مانند مسترکارت و ویزا از ارزهای رایج مانند دلار آمریکا و یورو استفاده می‌شود ولی در بیت کوین از واحد پولی مخصوص این شبکه که نام آن هم بیتکوین است، استفاده می‌شود.
پس تا به اینجا باید در نظر داشته باشید که وقتی از لفظ بیت کوین استفاده می‌کنیم به دو چیز متفاوت می‌توانیم اشاره کنیم: اول یک شبکه مالی توافقی با سیستم پرداخت دیجیتال و دوم یک واحد پولی جدید که تراکنش‌های آن بر پایه شبکه بیت کوین انجام می‌شود. البته این روز‌ها غالبا از مفهوم دوم یا همان مفهوم واحد پولی بیت کوین استفاده می‌شود. تا به اینجا می‌توان گفت که بیت کوین یک واحد پولی بی‌پشتوانه است که می‌توان به آن صفت پول اینترنتی را نسبت داد. اما ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که ارزش بیت کوین به چه چیز بستگی دارد و واکنش دولت‌ها و مراکز رسمی در برابر این نوآوری چه بوده است. بد نیست بدانید با وجود اینکه هیچ دولتی بیت کوین را به رسمیت نشناخته است و دولت‌های ایالات متحده، آلمان و چین بر کالا بودن این واحد پولی تاکید دارند ولی بیت کوین توانسته در مدت کوتاهی بازار اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار دهد و ارزش آن از چند صدم دلار به چند صد دلار افزایش پیدا کرده است. اما چه چیز باعث شده که این واحد پولی تا به این اندازه ارزش پیدا کند. اولین دلیل استقبال عمده از این روش جدید و علاقه بسیار از افراد برای ورود به این بازار می‌باشد و دلیل دوم نیز استقبال تعداد زیادی از تاجران در سراسر دنیا از این روش برای انتقال اعتبار و انجام تراکنش‌هایشان بوده است. اما شاید این سوال پیش بیاید که چرا یک تاجر باید از این روش استفاده کند و جواب این سوال در دل ماهیت بیت کوین نهفته است. همانطور که گفته شد بیت کوین یک پول غیر متمرکز است و توسط هیچ دولتی کنترل نمی‌شود و همین باعث می‌شود که روابط دولت‌ها بر ارزش آن تاثیر نداشته باشد و منازعات سیاسی نمی‌تواند سرمایه یک تاجر را به باد بدهد و اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم: ماهیت غیر متمرکز بیت کوین باعث می‌شود که این واحد پولی به وسیله دستکاری‌های قدرت‌ها، کشورها و یا حرص و طمع افراد آلوده نشود و این جذاب‌ترین نکته بیت کوین می‌باشد. حالاکه دانستید بیت کوین چیست، وقت آن رسیده است که بدانیم بیت کوین چگونه کار می‌کند؟ بیت کوین در فضای اینترنت گسترش یافته است پس بدون شک هدایت این ارز توسط ریاضیات و پروتکل‌های رمزگذاری هوشمند انجام می‌شود و شبیه طلا نیست که بتوان از زیر خاک استخراجش کرد یا حتی شبیه پول‌ای کاغذی‌ای که بانک‌ها چاپ می‌کنند نیز نمی‌باشد. همانطور که گفته شد بیت کوین بر پایه شبکه نفر به نفر یا P2P بنا شده است. معماری شبکه‌های نفر به نفر یا PEER to PEER مشابه شبکه‌های اشتراک گذاری فایل است که به شما این اجازه را می‌دهند تا محتوای مختلف را تحت پوشش قانون کپی رایت به اشتراک بگذارند و اگر به این تشبیه خوب دقت کنید می‌توانید متوجه شوید که چرا هیچ مرکز خاصی وجود ندارد تا تمام فرآیند‌های بیت کوین را پردازش کند و به جای یک هسته متمرکز، هر کاربر بیت کوین بخشی از شبکه‌ای می باشد که پردازش‌های لازم برای تولید و ثبت تراکنش‌های مربوط به بیت کوین را انجام می‌دهد و این فرآیند دقیقا همان‌چیزی هست که شما را پول‌دار خواهد کرد. بله، درست متوجه شدید، میزان بیت کوینی که شما به دست می‌آورید با مقدار پردازش‌ای که کامپیوتر شما انجام می‌دهد رابطه مستقیم دارد. اما این به چه معناست؟ تصور کنید مقداری بیت کوین برای استفاده نیاز است، برای این کار باید مقداری بیت کوین خریداری کنید و یا بیت کوین جدید تولید شود. اگر بخواهیم بیت کوین جدید تولید کنیم یا به عبارتی دیگر مقداری بیت کوین استخراج کنیم و هر شخصی می‌تواند این کار را انجام دهد. فقط به یک نرم‌افزار استخراج و البته کامپیوتر‌های موجود در شبکه بیت کوین نیاز است. نرم‌افزار مذکور یک نرم افزار رایگان می‌باشد و بنابراین برای استخراج بیت کوین نیازی نیست هزینه کنید. اما استخراج چگونه انجام می‌گیرد؟ برای استخراج یک بیت کوین، پس از نصب نرم‌افزار باید تمام کامپیوتر‌های موجود در شبکه بیت کوین مقدار مشخصی کار انجام دهند و در قبال این کار پاداش خود را دریافت خواهند کرد که در کیف پولشان ثبت می‌گردد. این کیف پول از طریق نرم‌افزار بیت کوین در دسترس شما قرار می‌گیرد. بنابراین بیت کوین پولی است که شبکه به عنوان پاداش انجام یک پردازش به کامپیوتر‌های مشارکت کننده می‌دهد. کاری که این کامپیوترها انجام می‌دند شامل عملیات‌های مختلف ریاضی می‌شود و به حل بسته‌های ریاضی می‌انجامد و شبکه بر اساس تعداد بسته‌هایی که یک کامپیوتر حل کرده باشد به شخص پاداش می‌دهد. بنابراین هرچه یک کامپیوتر قدرتمندتر باشد ثروتمندتر خواهد بود و به همین دلیل برخی افراد هزینه‌های زیادی برای ارتقا و خرید سخت‌افزارهای قدرت‌مند کرده‌اند چراکه فقط افرادی که سخت‌افزار قدرتمندتری در اختیار داشته باشند سودآور خواهند بود. البته مقدار کاری که برای استخراج یک بیت کوین باید انجام گیرد ثابت نیست و شبکه به طور خودکار این مقدار را مشخص می‌کنید. این تنظیم به گونه‌ای صورت می‌گیرد تا تعداد بیت کوین‌های موجود در کل سیستم با نرخی یکنواخت و از پیش تعیین شده افزایش یابد. اما نقطه نهایی تولید و استخراج بیت کوین زمانی است که تعداد بیت کوین‌های موجود در شبکه به رقم نهایی ۲۱ میلیون برسد و پس از آن دیگر تولید بیت کوین اتفاق نخواهد افتاد و فقط بیت کوین‌های در حال چرخش مبادله می‌شوند. در حال حاضر نرخ تولید بیت کوین ۲۵ عدد در هر ۱۰ دقیقه می‌باشد و هر ۴ سال یک‌بار عدد نرخ تولید نصف خواهد شد. بنابراین برای استخراج تمام ۲۱ میلیون بیت کوین باید تا سال ۲۱۴۰ صبر کنیم.
اما حالا که فهمیدیم منشا بیت کوین از کجاست نوبت آن رسیده تا نحوه گردش و نظارت بر آن را بررسی کنیم. همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، بیت کوین‌ها در کیف پول دیجیتال شما ذخیره می‌شوند و این کیف پول از طریق نرم‌افزار رایگان بیت کوین در دسترس قرار می‌گیرد. اما چگونه می‌توانید مشخص کنید که این پول برای شماست و از گزند سارقان در امان خواهید ماند. مانند هر کالای دیجیتال، بیت کوین‌ها نیز توسط یک امضای دیجیتال تایید می‌شوند و این امضا همان کلید عمومی بیت کوین برای جلوگیری از جعل و قابل تشخیص کردن بیت کوین‌های واقعی برای کل شبکه می‌باشد. به عبارت دیگر برای هر بیت کوین یک کلید رمزنگاری عمومی وجود دارد که به شبکه نشان می‌دهد این بیت کوین یک بیت کوین واقعی می‌باشد. بگذارید یک مثال برای‌تان بزنم: فرض کنید کل شبکه بیت کوین یک دفتر حسابداری کل برای تمام بیت کوین‌ها دارد که در از این دفتر برای نگه داشتن حساب بیت کوین‌ها استفاده می‌کند و این دفتر همان «زنجیره بلاک» می‌باشد که شامل کلید‌های رمزگذاری عمومی می‌باشد. به عبارت دیگر زنجیره بلاک یک پایگاه داده‌های بزرگ است که تمام مبادلات بیت کوینی را دقیقا ثبت می‌کند و محتوای هر کیف پول و تاریخچه آن کاملا مشخص است. به کمک ثبت و نگهداری تاریخچه انتقالات، باگ «دوبار خرج کرد یک پول» که در برخی از پول‌های آنلاین به وجود آمده است، در بیت کوین وجود ندارد. البته استفاده از «زنجیره بلاک» باعث می‌شود که هویت افراد ناشناس بماند چراکه تنها آدرس کیف پول دریافت‌کننده هر بیت کوین ثبت می‌شود ولی این ناشناس ماندن ۱۰۰ نیست چراکه صرافی‌های بیت کوین توسط نهادهای دولتی ملزم به ثبت اطلاعات و داده‌های فردی مشتریان‌شان می باشند و می‌توان با انطباق این اطلاعات با اطلاعات موجود در «زنجیره بلاک» می‌توان هویت افراد را مشخص کرد. اگر بخواهیم کمی تخصصی‌تر بحث کنیم باید بگوییم استفاده از روش کلید-عمومی یا همان رمزگذاری به روش رمزنگاری نامتقارن امنیت بالایی ایجاد می‌کند چرا که در این روش کلیدی که برای رمزنگاری استفاده می‌شود با کلیدی که برای رمزگشایی استفاده می‌شود فرق دارد. این بدان معناست که اگر شما با یک کلید مشخص یک درب را قفل کنید نمی‌توانید با همان کلید قفل آن را باز کنید و برای باز کردن آن به یک کلید دیگر نیاز خواهید داشت. بنابراین عمومی بودن کلید رمزنگاری خطری ایجاد نمی‌کند. بنابراین دانستیم تکنولوژی رمزنگاری نامتقارن از دو کلید مجزا تشکیل شده است. یکی کلید خصوصی (یا سری) و دومی کلید عمومی، که این کلید عمومی برای تایید امضای دیجیتال استفاده می‌شود و یا همانطور که گفته شد برای اعتبار بخشیدن به یک بیت کوین اما کلید خصوصی برای خلق یک امضای دیجیتال و یا رمزگشایی یک متن رمزنگاری شده استفاده می‌شود. و مجموعه این دو کلید همان کیف پول شما و به عبارتی نرم‌افزار شما را تشکیل می‌دهند. با توجه به اینکه کلید عمومی در اختیار همه قرار دارد، اگر یک شخص بتاواند کلید خصوصی شما را به دست آورد می‌تواند بیت کوین‌های شما را سرقت کند و همین مسئله بارها در سال‌های گذشته خسارت به وجود آورده است و بعضی از صرافی‌های بزرگ را با بحران ورشکستگی روبه‌رو کرده است. با توجه به اینکه این مبحث بسیار حساس و پیچیده بود یک بار دیگر آن را با هم مرور خواهیم کرد. برای هر تراکنشی که بر پایه بیت کوین قرار است انجام شود دو کلید نیاز است، و در انتهای تراکنش مالکیت بیت کوین از یک کیف پول به کیف پول دیگری انتقال می‌یابد و به عبارتی آدرس مالکیت آن تغییر می‌کند. این آدرس ترکیبی از حروف و اعداد تصادفی است که توسط برنامه رمزنگار از دل کلید عمومی بیرون کشیده می‌شود و ایجاد می‌شود و کلید خصوصی نیز امنیت صاحب حساب و اطلاعات آن را تامین می‌کنند. در انتها نیز برای اینکه مشخص شود یک تراکنش جعلی نیست، «پیام پرداخت» آن باید شامل کلید عمومی مربوطه و یک امضای دیجیتال برای تایید مالکیت کلید خصوصی باشد. وظیفه تولید کلید خصوصی و مراوده با سایر حساب‌های شبکه بر عهده نرم‌افزار بیت کوین می‌باشد که در ادامه بیشتر راجع به آن صحبت خواهیم کرد. با توصیفات بالا می‌توان نتیجه گرفت که بهترین راه نگهداری بیت کوین‌ها، ذخیره کلید خصوصی آن بر روی یک کامپیوتر امن، حافظه‌های خارجی غیر متصل به اینترنت و بر روی کاغذ می‌باشد.
تاریخچه شکل‌گیری بیت کوین یکی از جذاب‌ترین داستان‌های اینترنتی است. در سال ۲۰۰۸ میلادی یک فرد با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو سندی طرحی را مطرح کرد که مفهوم بیت کوین را شرح می‌داد. مشکلاتی مانند فساد در نظام‌های بانکداری و همچنین شکست ارزهای دولتی انگیزه‌های استفاده از این طرح را تقویت می‌کردند و در سال ۲۰۰۹، ناکاموتو اولین برنامه کاربردی بیت کوین را منتشر کرد و نخستین بیت کوین‌ها برای شکل‌گیری این نظام مالی استخراج شدند. تا مدت‌ها مخترع بیت کوین یکی از رازهای بزرگ اینترنت بود و حتی در سال ۲۰۱۴ نشریه نیوزویک مدعی شد، بیت کوین سال ۲۰۰۹ توسط یک مرد ۶۴ ساله ژاپنی-آمریکایی به نام ساتوشی ناکاموتو ابداع شده که نزدیک لس‌آنجلس زندگی می‌کند. اما کمی بعد معلوم شد که کشف نیوزویک اشتباه بوده و ناکاموتو (که اسم شناسنامه‌ایش ساتوشی است اما دوریان صدایش می‌کنند) از نیوزویک به علت زیر و رو شدن زندگیش شکایت کرد، تلاش‌ها برای شناخت پایه‌گذار این سیستم مالی ادامه داشت تا در دسامبر ۲۰۱۵ تحقیقات مشترک توسط وایرد و گیزمودو به این احتمال رسیدند که ممکن است کریگ رایت مهندس کامپیوتر و بازرگان استرالیایی، مخترع واقعی بیتکوین باشد. سرانجام در۲ می سال ۲۰۱۶ کریگ رایت ادعا کرد که همان ساتوشی ناکاموتو است. طبق مقالات منتشر شده توسط BBC و Economist وی توانسته یک پیام را توسط کلید خصوصی مربوط به اولین تراکنش بیت کوین امضا کند و این یکی از کشف‌های بزرگ اینترنت محسوب می‌شود. کدهای بیت کویین به صورت متن-باز نوشته شده‌اند و هر برنامه‌نویس خبره‌ای می‌تواند کدهای منبع اصلی بیت کوین را مطالعه کند و این دسترسی مشکلی ایجاد نمی‌کند چرا که وظیفه محافظت از تراکنش‌ها بر عهده کد‌ها نمی‌باشد بلکه بر عهده شبکه بیت کوین می‌باشد و صحیح بودن هر مبادله را این شبکه تایید می‌کند و از آنجا که این شبکه بر پایه سیستم‌های متصل به آن کار می‌کند نمی‌توان آن را دستکاری کرد. اولین نرم‌افزار بیت کوین با نام Bitcoin-Qt در همان سال ۲۰۰۹ منتشر شد و حال نسخه‌ی جدید‌تر آن با نام Bitcoin Core در دسترس قرار گرفته است. این نرم‌افزار پروتکل بیت کوین را تعریف می‌کند و به عنوان استاندارد بیت کوین شناخته می‌شود. انتقالات در شبکه بیت کوین غیرقابل بازگشت هستند و با توجه به اینکه هر تبادلی باید در شبکه تایید شود ممکن است نهایی شدن برخی از تراکنش‌ها چند دقیقه طول بکشد. در پایان اما یک سوال مهم و ترسناک قطعا اگر این مقاله را دنبال کرده باشید این سوال برای شما پیش خواهد آمد که چگونه می‌توان به بیت کوین اعتماد کرد؟ برای پاسخ به این سوال بد نیست ابتدا نگاهی کنیم به دلایل محبویت این واحد پولی، با توجه به اینکه جابه‌جایی‌های بیت کوین بدون نظارت‌ها دولتی و بدون هزینه انجام می‌شوند و نمی‌توان یک حساب بیت کوین را محدود یا مسدود کرد، افراد زیادی در دنیا به استفاده از این روش برای حفظ ارزش سرمایه‌های خود و همچنین پیگیری تجارتشان روی آورده‌اند و همین باعث ایجاد یک حباب در ارزش این پول شده است، اما چرا؟ جواب بسیار روشن و واضح هست «ارزش هر ارزی در دنیا به این دلیل است که مردم برای آن ارزش قائلند» یعنی حتی اگر مردم برای یک ورق کاغذ باطله ارزش قائل باشند این ورق ارزشمند خواهد بود و بیت کوین هم دقیقا از همین قاعده پیروی می‌کند و ارزش آن به خاطر این است که طردارانش آزادی کامل آن را قبول کرده‌اند و تصمیم گرفته‌اند به جای استفاده از سیستم‌های دولتی از یک سیستم مالی بر پایه ریاضیات و رمزگذاری کامپیوتری استفاده کنند و این همه‌گیری باعث شده ارزش بیت کوین افزایش یابد. البته این بی‌قانونی زیاد هم خوب نیست چرا که سوداگری‌های بی قاعده باعث شده ثبات در ارزش بیت کوین بسیار پایین باشد به طوری که مثلا در سال ۲۰۱۰ ارزش هر بیت کوین تنها چند سنت بود اما در میانه ۲۰۱۱ به ۳۰ دلار رسید و در انتهای سال به ۲ دلار سقوط کرد و این افت خیزها تا جایی ادامه یافته که ارزش هر بیت کوین در حال حاضر به ۱۸000 دلار رسیده که البته بسیاری از کارشناسان این قیمت را یک حباب واهی مانند حباب دات-کام و یا حباب مسکن آمریکا می‌دانند که به زودی می‌ترکد و بیت کوین را یک ارز برای بازنده‌ها و سفته‌بازها می‌دانند و باید بدانید که با وجود سیستم زیر ساخت امن بیت کوین، این ارز یک دارایی پر ریسک محسوب می‌شود و خطرات زیادی آن را تهدید می‌کند. در ضمن ماهیت آشوب طلبانه بیت کوین به خلافکاران این اجازه را می‌دهد که به صورت ناشناس کالاهای خود را به فروش برسانند بدون اینکه کسی بتواند آن‌ها را رد گیری کند. در حال حاضر بیت کوین یک ارز رایج برای شبکه‌های خرید و فروش مواد مخدر، قاچاق اسلحه، شبکه‌های شرط‌بندی، تجارت داروهای غیر مجاز، پرداخت هزینه به آدم‌رباها و مزدوران می‌باشد و به معنای واقعی کلمه بازار سیاه بزرگی را به خود اختصاص داده است. ناشناس بودن نسبی در شبکه بیت کوین این اجازه را به افراد می‌دهد تا از پرداخت مالیات فرار کنند و دارایی‌های خود را مخفی کنند. با این حال فقط افراد خلافکار از این ارز استفاده نمی‌کنند و تجارت‌های سالمی نیز بر پایه این شبکه شکل گرفته‌اند.
هر چند در ابتدا این نوع تجارت‌ها کم بودند ولی امروزه به تعدادشان افزوده شده و تجارتخانه ها و فروشگاه های بیشتری را در دنیا می بینیم که بیتکوین را به عنوان وجه معامله دریافت می کنند؛ از جمله رستوران ها، فروشگاه های لباس، و سایر بنگاه های تجاری. با استفاده از سیستم‌هایی مانند Bitspend یا Bitpay نیز می توان بیتکوین ها را برای خرید از تمام خرده فروشی ها استفاده کرد، از اقلام کوچک گرفته تا بزرگ. امروزه بیت کوین توسط مردم عادی، تجار، خرده فروش‌ها در بسیاری از نقاط جهان پذیرفته شده است و حتی در برخی کشورها امکان خرید از سوپر مارکت و یا خرید پیتزا با بیتکوین امکان پذیر می‌باشد.
راجع به نویسنده
سخت بر این اعتقادم که امپراطوری بعدی جهان را ایلان ماسک بنا خواهد نهاد و من علاقه‌مندم تاریخ شکل گرفتن این امپراطوری را مکتوب کنم.