واقعیت مجازی یا Virtual Reality که به اختصار با حروف VR نیز نمایش داده می‌شود تکنولوژي‌ای هست که این روزها در پارک‌ها و خانه‌های ما به راحتی پیدا می‌شود. شما می‌توانید با پرداخت ۵۰ هزار تومان یک عینک VR خریداری کنید و به دنیای مجازی سلام کنید. با استفاده از این تکنولوژی امکان شبیه‌سازی محیط‌های رایانه‌ای تعاملی وجود دارد. بسیاری از شبیه‌سازی‌ها و دوره‌های آموزش عملی با استفاده از این تکنولوژی برگزار می‌شوند و می‌توان ردپای این تکنولوژی را در صنایع مختلف مشاهده کرد. روش‌های مختلفی برای تولید یک محیط مجازی تعاملی وجود دارد که شرح آن‌ها از حوصله این مقاله خارج است. از امکان تعامل تصویری تا تعامل لمسی و حتی تعامل حرکتی با یک محیط مجازی در این روش وجود دارد و همان‌طور که گفته شد از صنایع سرگرمی گرفته تا صنایع هوایی همه از این فناوری برای شبیه‌سازی یک محیط استفاده می‌کنند. با تکنولوژی واقعیت مجازی می‌توان به افراد این اجازه را داد تا بتوانند از امکانات و مکان شما به خوبی دیدن کنند. واقعیت مجازی می‌تواند حضور فیزیکی در یک محل یا در یک دنیای مجازی را شبیه‌سازی کند. اغلب محیط‌های واقعیت مجازی در درجه اول تجربه‌های دیداری می‌باشند که یا از طریق یک صفحه کامپیوتر و یا از طریق عینک قابل مشاهده می‌باشند. برخی از شبیه‌سازها دارای اطلاعات حسی دیگری مانند تولید صدای سه بعدی هم می‌باشند. در موارد پیشرفته‌تر، دستگاه‌های فناوری لمسی شامل اطلاعات لمسی‌ای می‌باشند که قادرند یک بازخورد حرکتی ایجاد کنند و در صنایع پزشکی و بازی سازی و نظامی استفاده می‌شوند.
با تمام پتانسیل های موجود در این تکنولوژی، دیری نگذشت که نسل جدید آن با نام واقعیت افزوده یا Augmented Reality پا به عرصه وجود گذاشت. حالا دیگر نیازی نیست یک محیط را کاملاً شبیه‌سازی کرد بلکه به کمک واقعیت افزوده می‌توان یک کاراکتر مجازی را به دنیای واقعی اضافه کرد. واقعیت افزوده را می‌توان همان جلوه‌های ویژه‌ای که در تولید فیلم‌های اکشن و نوع خاصی از کارتون‌ها کاربرد داشت، شبیه دانست. البته این کاراکترها اصلاً از خودشان هوش نشان نمی‌دادن بلکه تعامل آن‌ها با محیط توسط متخصص‌های جلوه‌های ویژه ایجاد می‌شد اما در واقعیت افزوده تعامل با محیط توسط خود کاراکترها صورت می‌گیرد. به عبارتی این کاراکترها بر اساس برنامه‌هایی کنترل می‌شوند که این برنامه‌ها اطلاعات خود را از طریق سنسورهای ورودی مانند صدا، ویدئو، تصاویر گرافیکی یا داده‌های GPS به دست می‌آورند. واقعیت رایانه‌ای مفهوم کلی واقعیت افزوده‌است. در واقعیت افزوده معمولاً چیزی کمنمی‌شود بلکه فقط اضافه می‌شود. در واقع وجه تمایز بین واقعیت مجازی و واقعیت افزوده این است که در واقعیت مجازی تمام محیط تعاملی درک شده توسط کاربر، توسط کامپیوتر ساخته می‌شوند. اما در واقعیت افزوده بخشی از محیط تعاملی توسط کامپیوتر ساخته می‌شود و بخشی از آن نیز در دنیای واقعی وجود دارد. اپلیکیشن‌های مختلفی در زمینه واقعیت افزوده برای گوشی‌های موبایل تولید شده‌اند که بر پایه دوربین گوشی کار می‌کنند و اتفاقاً با استقبال زیادی مواجه شده‌اند. اپلیکیشن‌هایی که افکت‌های مختلفی را به چهره شما هنگام چت تصویری اضافه می‌کنند از جمله این اپلیکیشن‌ها می‌باشند.
ردپای واقعیت افزوده در زمینه‌های مختلف دیده می‌شود. برنامه‌های ورزشی یکی از طرفداران مهم این تکنولوژی هستند. نشان دادن خط آفساید و یا مشخص کردن شناگرها به وسیله دایره و نمایش رکورد آن‌ها در بالای سرشان و .... از نشانه‌های این تکنولوژی هستند. با اینکه می‌توان گفت واقعیت افزوده یک تکنولوژی تازه نیست و مدت‌هاست که از آن استفاده می‌شود اما گسترده شدن بازار گجت‌های هوشمند و تولید دستگاه‌هایی با قدرت پردازش بالا باعث شده که این تکنولوژی به سمت همه‌گیر شدن حرکت کند و به جرات می‌توان گفت دهه بعد در تسخیر واقعیت افزوده خواهد بود. افراد و کمپانی‌های بزرگی به این نکته اشاره کرده‌اند که حیات گجت‌هایی مانند موبایل به آخرین سال‌های خود نزدیک شده است. شرکت‌های بزرگی مانند اپل، مایکروسافت، گوگل، سامسونگ و .... مهاجرت خود را به سمت این تکنولوژی شروع کرده‌اند. همین چند سال پیش گوگل با معرفی Google Glass تقریباً اولین محصول مطرح این حوزه را وارد بازار کرد و بعد از آن مایکروسافت با معرفی هلولنز و پلتفرم مخصوص آن ما را شگفت‌زده کرد. سرمایه‌گذاری وسیع این کمپانی بر روی واقعیت افزوده بیانگر همه چیز است.
الکس کیپمن، مخترع هلولنز گفته است: موبایل مرده است. مردم این را درک نمی‌کنند. چیزی که اپل هم به آن اعتراف کرده است. این سخنان نشان می‌دهد ما تا چه اندازه به انقلاب جدید در عصر تکنولوژی نزدیک شده‌ایم. با اینکه در حال حاضر هنوز بازار رقابت در این زمینه گرم نشده است ولی مایکروسافت خیلی وقت است که بازی را شروع کرده است، امکانات زیادی که در ویدیوهای هلولنز می‌بینیم و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. خبرهایی مبنی بر به‌کارگیری هلولنز در صنایع پزشکی و کمک آن به جراحان جدیدترین اخبار این تکنولوژی هستند که هر کسی را به وجد می‌آورد. دنیایی را تصور کنید که وقتی وارد مترو یا اتوبوس می‌شوید هیچ‌کس گوشی‌ای در دست ندارد. کسی زیر چشمی صفحه‌گوشی شما را نگاه نمی‌کند. اما بر روی چشمان همه عینک‌هایی با شکل‌های گوناگون قرار داده شده است که دنیای واقعی را به دنیای مجازی متصل می‌کند. مانیتورهای بزرگ از روی میزهای ادارات و خانه‌ها جمع می‌شوند. حتی دیگر به میز هم نیازی نیست. نیازی نیست تقویم روی دیوارتان نصب کنید، استیکر روی یخچال بچسبانید و یا تلوزیون چند صد اینچی بخرید. نیازی نیست در کلاس‌های درس وایت برد نصب شود و یا حتی به حضور استاد هم نیازی نیست. پروژکتورها باید جمع شوند چون به آن‌ها هم نیازی نیست. دنیای واقعیت افزوده دنیای هیجان انگیزی‌ست، ترکیب تکنولوژی‌هایی مانند اینترنت اشیا، مسیریاب‌ها و شبیه‌سازهای سه بعدی با واقعیت افزوده می‌تواند دنیایی کاملاً متفاوت را بسازد. حتی شاید استفاده از عینک نیز از مد بیافتد چرا که همین سال گذشته گوگل از کار بر روی لنزهای واقعیت افزوده خبر داد و این یعنی در دهه بعد همیشه یک لایه مجازی بین چشمان شما و دنیای حقیقی قرار خواهد گرفت تا هر چه را در دنیای واقعی نیاز دارید به صورت مجازی به آن اضافه کنید. چیزی نمانده است که باید گوشی‌های موبایل را از جیب‌تان بیرون بیاورید و به دور بیاندازید و به آینده سلام کنید.
راجع به نویسنده
سخت بر این اعتقادم که امپراطوری بعدی جهان را ایلان ماسک بنا خواهد نهاد و من علاقه‌مندم تاریخ شکل گرفتن این امپراطوری را مکتوب کنم.